Učesnici samita Procesa saradnje u jugoistočnoj Evropi (SEECP) večeras su u grčkom gradu Solunu potpisali Deklaraciju samita kojom još jednom potvrđuju snažnu posvećenost osnovnim principima Povelje SEECP-a, Povelje UN-a, kao i relevantnih dokumenata EU, OSCE-a i Vijeća Evrope, naglašavajući predanost demokratskim vrijednostima, vladavini prava, solidarnosti, poštovanju ljudskih prava i osnovnih sloboda, kao temelja ekonomskog i društvenog napretka u regionu, prepoznajući ulogu i značaj SEECP-a kao glavnog političkog foruma za saradnju u Jugoistočnoj Evropi, zasnovanog na zajedničkoj snažnoj političkoj volji, s naglaskom na to da je to inkluzivan, samoodrživ i regionalno zasnovan proces, utemeljen na principu jednakosti.
Učesnici su istakli zajedničku viziju prema evropskoj perspektivi cijelog regiona, kao ključnom pokretaču za postizanje mira, sigurnosti, kao i društvene koherentnosti i ekonomskog razvoja putem saradnje, ponovo naglašavajući posebnu pažnju koju usmjeravamo na slobodno kretanje ljudi i značaj bezviznog režima za čitav region jugoistočne Evrope sa EU.
U Deklaraciji se “izražavaju žaljenje i osuđuje nezakonita, neopravdana i ničim izazvana invazija oružanih snaga Ruske Federacije u Ukrajini”, poslana je snažna podrška suverenitetu, teritorijalnom integritetu i nezavisnosti Ukrajine izražavajući solidarnost s Ukrajinom, njenom vladom i prijateljskim ukrajinskim narodom.
U dijelu gdje se govorio o jačanju evropske perspektive regiona Zapadnog Balkana izražena je jasna podrška Berlinskom procesu koji je 2014. godine pokrenut na inicijativu tadašnje njemačke kancelarke Angele Merkel. Naglašavanjem uloge Berlinskog procesa i CEFTA-e čini se da je na neki način poslana poruka za inicijativu “Otvorenog Balkana”, koju su mnogi kritikovali kao “slabiju” zamjenu za Berlinski proces.
Vjerujemo da je puna integracija Jugoistočne Evrope u Evropsku uniju u najboljem interesu kako regiona tako i same Evropske unije, kad se svi postavljeni uslovi u potpunosti ispune. Učesnice SEECP-a koje su već članice Evropske unije nastaviće da podržavaju evropsku perspektivu učesnica SEECP-a koje su spremne da se pridruže. S obzirom na to da evropska perspektiva jugoistočne Evrope predstavlja glavni strateški izbor za učesnice SEECP-a, prepoznajemo potrebu daljnjeg jačanja političkog dijaloga između EU i partnera u regionu koji nisu članice Evropske unije, kako bi se postigao više nivo koordinacije i saradnje u donošenju odluka, politika i pozicija koje zauzimaju EU i učesnice SEECP-a te da se olakša približavanje zakonodavstva učesnica SEECP-a koje nisu članice Evropske Unije pravnim stečevinama EU. Isto tako, pozivamo na ubrzanje procesa evropskih integracija na osnovu zasluga, u skladu sa napretkom koji je postigla svaka od učesnica SEECP-a. Uzimajući dalje u obzir značaj pojačanog pridržavanja osnovnih sloboda i demokratskih vrijednosti, vladavine prava i poštovanja ljudskih prava, u okviru evropske perspektive regiona, učesnici pridaju poseban značaj jačanju sinergije u oblasti obrazovanja. Obrazovanje za demokratiju i ljudska prava je vitalni instrument u promoviranju mira i solidarnosti, kao i dobrosusjedskih odnosa, čime se poboljšavaju i održavaju stabilnim međunarodni odnosi i plodna saradnja; stoga je jačanje obrazovne sinergije u ovoj oblasti u daljem tekstu zajednička obaveza učesnika.
Štaviše, u smislu podrške socio-ekonomskoj transformaciji država aspiranata za članstvo u EU u jugoistočnoj Evropi, učesnici pozivaju na implementaciju obaveza preuzetih u okviru Zajedničkog regionalnog tržišta i Zelene agende za Zapadni Balkan u skladu sa principima jednakosti i inkluzivnosti. Učesnici prepoznaju ulogu RCC-a i CEFTA-e u ovim nastojanjima.
Učesnici prepoznaju transformativnu prirodu EU perspektive koja zahtijeva pristup cjelokupnog društva. Stoga, učesnici podržavaju jačanje mehanizama parlamentarnog i građanskog društva, te prepoznaju ulogu RCC-a u podsticanju saradnje među vladama, parlamentarne saradnje i drugih oblika saradnje na regionalnom nivou u pogledu EU integracija”, stoji u Deklaraciji samita u Solunu.
Također, izražena je podrška prioritizaciji energetske sigurnosti, intenziviranju saradnje na rješavanju sigurnosnih pitanja, jačanju sinergije i povezivanja s ciljem ekonomskog rasta, nastavku rada na rješavanju posljednica izazvanih pandemijom virusa COVID-19, rješavanju problema izazvanih klimatskim promjenama, kao i sinergiji između SEECP-a i RCC-a.
Predsjedavajući Predsjedništva Bosne i Hercegovine Šefik Džaferović u komentaru nakon potpisivanja Deklaracije kazao je kako su “učesnici pozvali na implementaciju projekta Zajedničko regionalno tržište, u okviru Berlinskog procesa, a što predsjedavajući Predsjedništva BiH već duži period zagovara u raspravi na temu uklanjanja barijera za privrednike i jačanja regionalne ekonomske saradnje”. Džaferović je više puta javno kritikovao “Otvoreni Balkan”.
Inače, Deklaraciju su pod predsjedavanjem grčkog premijera Kyriakosa Mitsotakisa potpisali učesnici samita Procesa saradnje u jugoistočnoj Evropi (SEECP), predsjednica Moldavije Maia Sandu, predsjednik Slovenije Borut Pahor, predsjednik Crne Gore Milo Đukanović, predsjednica Kosova Vjosa Osmani-Sadriu, predsjedavajući Predsjedništva Bosne i Hercegovine Šefik Džaferović, premijer Sjeverne Makedonije Dimitar Kovačevski, premijer Hrvatske Andrej Plenković, premijer Albanije Edi Rama, potpredsjednik Vlade Rumunije Sorin Grindeanu, ministar vanjskih poslova Srbije Nikola Selaković, ministrica vanjskih poslova Bugarske Teodora Gencovska i zamjenik ministra vanjskih poslova Turske Faruk Kaymakcı; u prisustvu predsjednika Evropskog vijeća gospodina Charlesa Michela i generalne sekretarke Vijeća za regionalnu saradnju (RCC) Majlinde Bregu.
(N1)
